باراك ئوباما ۋە تۈركىيە

باراك ئوباما ۋە تۈركىيە

4-نويابىر كۈنى باراك ئوباما ئامېرىكىنىڭ 44-باشقان سايلىمىدا ئۇتۇپ چىقتى.بۇكىشنىڭ سايلامدا ئۇتۇپ چىقىشى پۇتۇن دۇنيادا زىلزىلە قوزغىدى. سايلامدا غەلبە قىلىشنىڭ مۇھىم سەۋەبلىرى تۆۋەندىكىچە:

.1سايلام شوئارىنى ياخشى قويغانلىقىدا،ماك كېيىن بولسا كىشىلەرنى جەلىپ قىلالمايدىغان "دۆلەت بىرىنچى"شوئارى توغرا ئەمما كىشىنى جەلىپ قىلالمايدۇ. ئوبامانىڭ "ئۆزگىرىش،ئىشىنىمىز"كەلىمىسى بولسا كىم قانداق چۈشەنسە شۇنداق چۈشەنگىلى بولدىغان بىر سۆز. ھەر كىم بەلكى ئۆز خالىغان ئۆزگىرىشنى خىيال قىلسا بۇلىۋىردۇ. چۈنكى سايلام سۆزنى توغرا تاللاش بەك مۇھىم. مەسلەن:دىمگۇراتىك پارتىيىنىڭ 1946-يىلىدىكى "يېتەر،سۆز مىللەتنىڭ"،60-يىلىدىكى سۇلايمان دەمرەلنىڭ"بۈيۈك تۈركىيە"،70-يىللاردىكى بۇلەنت ئەجەۋىتنىڭ "خەلق ئۇچۇن"،80-يىللاردىكى تۇرغۇت ئۆزھالنىڭ "تۈركىيە ئانا ۋەتەندۇر"، ئاخىرقى ئون يىلدا تۈركىيەنى باشقۇرۇۋاتقان رەجەپ تاييىپ ئەردوغاننىڭ "ھەر نەرسە تۈركىيە ئۇچۇن". بىر جۈملە ئارقىلىق خەلقىنى جەلىپ قىلىش بىر سىياسەتچى ئۇچۇن بەك مۇھىم.

.2ياردەمچىنى توغرا تاللاش. ماك كېيىن تاللىغان سارا پالىن بولسا،گەرچە ۋالى بولسىمۇ يېڭلىق يارىتىش،يېڭى قانۇن لاھىيلىرنى چىقىرىش،خەلقارا دىپلوماتىيە تەجرىبىسى مول ئەمەس. ئوبامانىڭ ياردەمچىسى بىدېن بولسا ئامېرىكىدا تۇنۇلغان سىتراتىگيە مۇتەخەسسىسى.

.كىيىنكى ۋاقىتلاردا يۇز بەرگەن ئىقتىسادى كرىزىس ئوباما ئۇچۇن تېپىلغۇسىز پۇرسەت ئېلىپ كەلدى. ئەگەر ماك كېيىن، سارا پالىن دىن باشقا جۇمھۇرىيەتچى نامزاتلار بولسىمۇ سايلامدا ئۇتۇپ چىقىشى تەس ئىدى.

بۇ سايلام نەتىجىسىنىڭ تۈركىيە بىلەن بولغان مۇناسۋىتى

1.تېررور بىلەن كۆرەش جەريانىدا بىر قىسىم ئويلىمىغان ئاۋارىچىلىققا ئۇچرىشى مۇمكىن. چۈنكى پ ك ك دەپ ئاتالغان بۇ تەشكىلات ئوباماغا تەبرىك خېتى يازدى. بۇ مۇھىم ئەمەس،مۇھىمى بۇلارنىڭ سىغىنىپ ياتقان يىرى شىمالى ئىراقتىكى يەرلىك ھۆكمەت بىلەن مۇناسىۋەت.

.2ئىراق مەسىلىسى. ئوباما "ئىراقتىن ئەسكەر چىكىندۇرمەن"دىدى. ئەمما بۇ ئۇنداق ئاسان ئەمەس، بۇ يەردە ئەسكەر چېكىنگەندىن كىيىن ئىراق ۋە ئوتتۇرا شەرقنىڭ كىيىنلىكى ئۇچۇن يەنى ئامېرىكىنىڭ بۇ يەردىكى مەنپەئەتى ئۇچۇن بەزى ئىشلارنى قىلىشى مۇمكىن. مەسلەن: ئىراق ئۈچكە بۇلنەمدۇ؟ شىمالى ئىراق يەرلىك كۈرت ھۆكۈمەتنىڭ كەلگۈسى قانداق بولىدۇ؟ كىم ئوتتۇرا شەرقتە ئامېرىكىنىڭ مەنپەئەتىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ؟

3.سۆزدە ئەرمەنى قەتلىئام مەسىلىسى . "ئۈچ ت"(تونۇتماق،تەمىنات،تۇپراق) دېيىلىۋاتقان بۇ داۋانىڭ بىرىنچى قەدىمىنى ئەرمەنلەر باسماق ئۇچۇن تىرىشچانلىق كۆرسىتىۋاتىدۇ. بۇ تۈركىيىگە خەلقارا دىپلوماتىيە ئىشلىرىدا تېخىمۇ كۈچەپ ئىشلىشىنى تەلەپ قىلىدۇ.

2008 7-نويابىر

"ھىكايىمىز پەرقلىق ،ئەمما تەقدىرىمىز بىر"

-ئوباما